Tarih ve Hafıza Programında, tarihi yazılmayan ve hatta kabul edilmeyen halkların tarihleri incelenecektir. Kürtlerin, Alevilerin, Ezidilerin, Ermenilerin, Süryanilerin, Domların, kısacası Türkiye ve Ortadoğu'da tarih yazımının dışında bırakılmış etnik, dinsel ve kültürel gruplara dair çalışmaların bu program altında yürütülmesi amaçlanmaktadır. Tarih ve Hafıza Programı, bahsi geçen grupların tarihini incelerken geleneksel tarih metodundan yani belgelerden, arşivlerden faydalanmakla birlikte, sözlü tarih yöntemini de çalışmalarda kullanmayı hedeflemektedir. Halklar arasında sözlü geleneğin hâlâ etkin olması, yakın tarihlerinin kayıt altına alınmasına ciddi bir imkân sunmaktadır. Bunun yanında yerel tarih çalışmaları yaparak, bölgeler, iller ve hatta köyler özgülünde bölgenin bütününü parça parça ve detaylı anlamayı amaçlıyoruz. Bunu güçlendirecek aile tarihi, aşiret tarihi, mikro tarih, kurum tarihi çalışmaları da bölgenin tarihini derinlemesine anlamamız açısından başvurulacak tarihsel çalışma alanlarından olacaktır. Dolayısıyla bu minvalde yapılmış ve yapılmakta olan çalışmalar gelecekte belge-arşiv görevi de göreceklerdir. Tarih ve Hafıza Programı, resmi tarihin dışında tutulanların dili ve hafızası olmaya çalışacaktır.

Tarih ve Hafıza Programı’nın ilk çalışması vakfın henüz kuruluş hazırlıklarının sürdüğü zaman diliminde, Irak’ın Şengal bölgesinde Ezidilerin maruz kaldığı soykırımı hafızalamayı hedefleyen bir sözlü tarih projesi olmuştur. İnançları nedeniyle Ortadoğu’da ötekinin ötekisi muamelesine tabi tutulan Ezidiler 3 Ağustos 2014 tarihinde IŞİD tarafından büyük bir soykırıma tabi tutulmuştur. Soykırımdan kaçarak toplu bir halde Türkiye sınırını geçen ve Diyarbakır, Batman ve Siirt’te kamplarda kalan Ezidilerle yapılan hafıza çalışmaları tarihsel bir belge olarak kayıt altına alındı. Toplanan bilgi ve belgeler fotoğraf sergisi, konferans ve kitaplarla (bkz. http://www.idefix.com/Yayinevi/zan/s=15071) kamuoyuna ulaştırıldı. Tarih ve Hafıza Programı kapsamında folklor derlemelerinden yakın dönemin önemli tarihsel olaylarına dair tanıklıkların kayıt altına alınmasına kadar birçok yeni proje hayata geçirilmek üzere beklemektedir.